زمینشناسی قشم
تاریخچه زمینشناسی و تکتونیک منطقه: بخش شمالی خلیج فارس قسمتی از بخش جنوب شرقی زون ساختاری زاگرس را تشکیل میدهد که با روند کمربند چینخورده – راندگی شمال غربی – جنوب شرقی در اثر آخرین فاز کوهزایی آلپین در پلیو – پلیئستوسن چینخورده و دگرریخت شدهاست.
سازندهای زمینشناسی این کمربند ممکن است محدوده سنی دیرینهزیستی پیشین تا ترشیری داشته باشند و شامل دیاپیرهای منسوب به پالئوزوئیک پیشین به نام سری هرمز بوده که تا عهد حاضر به طرف سازندهای بالایی و تا روی زمین فعال بودهاند. بر اساس نظر اکثریت زمینشناسان این منطقه از نظر تکتونیکی از زمان ترشیری پسین به عنوان ناحیه فعال تکتونیکی بخش جنوبی پیشانی دیگر ریختی یا کمربند همگرایی (بینالنهرین و حوزه خلیج فارس) و همچنین حاشیههای صفحه فشارشی و برخوردی قاره ایران – عربی، فعال بودهاست.
گنبد نمکی نمکدان
کوه نمکی – کوه نمکدان – در قسمت جنوب غربی جزیره، ویژگی عمده مجموعه کوهستانی غربی را تشکیل میدهد. این کوه که به شکل مخروط است تا ارتفاع ۳۹۷ متر (قله کوه نمکدان) میرسد. ساختار نمکی این کوه از انباشته شدن صخرههای آذرین با رسوبات تشکیل شدهاست. کوه گنبد نمکی، با بقایای معادن نمک باستانی و چشمههای آب شور، به خودی خود یک “اثر تاریخی طبیعی دیدنی” با امکانات آموزشی و تفریحی را به وجود آوردهاست.
دره ستارگان
روستای برکه خلف در فاصله پنج کیلومتری از ساحل جنوبی جزیره قرار گرفتهاست. در شمال این روستا یکی از زیباترین جلوههای فرسایش در جزیره قابل مشاهدهاست. اهالی منطقه به این روستا استاله کفته میگویند. اما، نام دره ستارهها برای این پدیده کمنظیر زمینشناسی جاافتادهاست.
به دلیل شکل ویژه این دره و انواع حجمها و پدیدههای فرسایش موجود در آن وزش بادهای تند و گردش هوا در لابهلای ستونها و حفرههای موجود در دره تولید صدا میکند و به دلیل این صداها است که اهالی معتقدند با تاریک شدن هوا این دره محل آمد و شد ارواح و اجنهاست و بنابراین از ورود به آب در شب خودداری میکنند.
دره ستارهها در واقع یک ناحیه فرسایش یافته توسط آبهای سطحی، رگبارهای فصلی و تندبادها است. فلات اولیه که هنوز در بخش شمالی بهصورت کم و بیش دست نخورده باقی مانده، در ارتفاع بین ۷ تا ۱۵ متری از کف دره قرار دارد و جنس آن ماسه سنگ با سیمان آهکی سست و پر از پوستههای فسیلی است. مخروطهای نوکتیز، ستوننها و ستونکهای فرسایشی، آرکها و تیغهها و دیوارههای نواری از جمله بخشهایی هستند که در این دره مشاهده میشوند.
به دلیل سست بودن جنس لایهها، میتوان انتظار داشت که پس از هر بارندگی شدید (که به ندرت اتفاق میافتد) تغییرات محسوسی در مورفولوژی دره صورت پذیرد.